Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (kısaca MKEK veya MKE), Türk Silahlı Kuvvetlerinin her türlü silah, mühimmat, roket, araç ve gereç ihtiyaçlarını karşılayan devlet kuruluşudur.
Uzun süre MKE kısaltmasını kullanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda bu kurum “Tophane-i Hümayun” adıyla hizmet vermekteydi. 1921 yılında “Askeri Fabrikaları Umum Müdürlüğü” haline dönüştürülmüştür, daha sonra ise “Makina Kimya Endüstrisi Kurumu” adını almıştır. 01 Ocak 2016 itibariyle 5548 personeli olan Kurum, Dünya’da 40’tan fazla ülkeye ihracat yapmaktadır. 2011 senesinde kurumun kâr oranı bir önceki seneye göre %180’lik bir artış ile 165 milyon lira olmuştur.[1] İstatistiklere göre kurumun 2011 yılında en fazla silah sattığı ülke ise Suudi Arabistan’dır.
Değişik unvan ve statüler altında 15. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar inebilen tarihi bir geçmişe sahip olan kurumun temelleri Fatih Sultan Mehmet’in Top Döküm Tesislerini kurdurmasıyla atılmıştır. 15.Yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Tophane-i Amire, 1832-1908 yılları arasında Tophane Müşirliği, 1908’den itibaren Harbiye Nezareti bünyesinde sürdürülen Osmanlı silah sanayi; İmparatorluğun çökmesi ile İstanbul’dan kaçırılan bir kısım tezgâh, teçhizat, malzeme ve ustalarla, 1921 yılında Atatürk’ün direktifi ile Kurtuluş Savaşı sırasında Ulusal Bağımsızlık hareketinin içerisinde yer almıştır. 1919-1923 döneminin ardından ise Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü kurulmuştur. Merkezi Ankara’da olan bu oluşum, İstanbul, Kırıkkale ve yurdun birçok köşesinde yer alan kuruluşlarla, Cumhuriyet yönetiminin sanayi yapılanmasının temel taşlarından biri olmuştur.
Kurum, değişen Dünya ve Türkiye koşulları, üretim/pazarlama anlayışındaki değişmeler ve gelişmeler ile NATO’ya girişimi sonucu hali hazırdaki kapasiteyi daha etkin ve verimli kullanabilmek amacıyla; 8 Mart 1950[2]tarihinde 5591 sayılı kanunla sermayesinin tamamı devlet tarafından karşılanan tüzel kişiliğe sahip Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu adı ile yeniden teşkilatlanmıştır. Zaman içinde gerek yurt içi, gerekse yurt dışından alınan önemli siparişler sonucunda ulaştığı ekonomik gücü çok iyi kullanan MKE, Savunma Sanayinin çeşitli alanlarında yatırımlarını gerçekleştirerek 18 büyük fabrika, 18000 kalifiye personel gibi bir büyüklüğe ulaşma başarısını göstermiş ve çok önemli hizmetlerine yıllarca devam etmiştir.
Uzun bir süre yürürlükte kalan bu kanun, 1983 tarihli ve 105 sayılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kuruluşu Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlükten kaldırılmıştır. Kurum daha sonra bütün KİT’leri tek çatı altında toplayan ve 18 Haziran 1984 tarihinde çıkarılan 233 sayılı “Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında KHK” kapsamına alınmıştır. Halen 233 sayılı KHK ve bu KHK’ya dayanılarak 1984 yılında çıkarılan “MKE Kurumu Ana Statüsü” çerçevesinde faaliyetini sürdüren, sorumluluğu 300 Milyon TL olan sermayesi ile sınırlı, tamamen bir ticari kuruluş gibi karlılık ve verimlilik esas alınarak faaliyetini sürdüren ve ana görevi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin her çeşit silah, mühimmat, roket, harp araç ve gereç ihtiyacını karşılamak olan kurumda; zaman içinde Türkiye endüstrisi ve ekonomisindeki gelişmeler paralelinde organizasyon değişiklikleri yapılmış olup günümüz itibariyle Kurum faaliyetlerini, Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma bakanlığı ile ilişkilendirilmiş olarak 10 Fabrika, 2 İşletme Müdürlüğünde çalışan yaklaşık 6000 personel ile yürütmektedir.
MKE, ayrıca piyasanın ihtiyacı olan çelik, pirinç ve elektrik sayacı gibi üretim hizmetlerini, günün teknik ve ekonomik koşullarını göz önünde tutarak, Dünya ve NATO Standartlarına uygun kalitede üretim yapmaktadır. Gerek Türkiye piyasasına, gerekse uluslararası pazarlara arz edilmekte olan ürünlerin imalatı süresince tüm fabrikalarda AQAP 2120 ve ISO 9001 Kalite Güvence sistemleri uygulanmaktadır.[3]
MKE Kurumu, İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl yayımlanan Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu arasında 2015 yılı itibariyle 130. sıradadır.